اسلام

تحکیم بنیان های تفکر شیعی

در آن روزگار، بسیاری از شیعیان به معارف تشیع دست نیافته بودند و دسته ای از آنان در کنار استفاده از احادیث اهل سنت ، علاقه‌ی زیادی به فراگیری و بهره‌مندی  از دانش امام نیز نشان می دادند. آن گونه که از کتاب‌های رجالی فهمیده می شود، نام بسیاری از اشخاصی که رابطه ‌ی تنگاتنگی با امام داشته‌اند، جزو اصحاب او شمرده نشده است.

همین موضوع می‌توانست تا اندازه ای اندیشه‌ی شیعه را سست کند؛ چه بسا امکان اختلاط آموزه‎‌های دیگری با آن قسمت از معارفی که آنان می آموختند وجود داشت. امام باقر(علیه السلام ) نیز مانند دیگر امامان شیعه به خوبی برای همگان معرفی کرد. او فرمود:

«فرزندان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) درهای دانش خداوندی و راه رسیدن به خشنودی او هستند آنان دعوت کنندگان مردم به سوی بهشت و راهنمایان به سوی آنند.»1

امام با تکیه بر قرآن، رهبری شیعه و مبانی پیروی از آن را بررسی و معرفی می‌کرد. امام کوشید تا امامت را نیز ماننند نبوت، امری الهی و مبتنی بر قرآن تبیین کند. بازتاب دیدگاه امام در مورد رهبری شیعه بر احادیث نبوی که بر شباهت و قرابت میان پیامبر(صلی الله علیه و آله) و امیر مومنین(علیه السلام) تاکید می‌کرد، در بحث های کلامی ایشان انعکاس فراوانی دارد. ایشان با بیان این که امام دارای صفاتی ذاتی، مانند عصمت و علم است، در نظر داشت رویکرد جدی تری به موضوع امامت داشته باشد. دیدگاه‌های امام درباره‌ی این موضوع، تاثیر ویژهای بر مردم گذاشت و بسیاری ازتهدیدها و خطرها را از تفکر شیعی دور کرد و سبب شد با وجود عقاید گوناگونی که در آن درباره‌ی مرجعیت وجود داشت، تعداد گرایندگان به این مکتب رو به فزونی گذارد.

1.وسایل الشیعه،ج18،ص9

منبع: کتاب ژرفای دانش (پژوهشی در زندگانی و سیره امام باقر(علیه السلام)، ابوالفضل هادی منش،ص55